|
D E Y İ M L E R AKŞAM GAVİL SABAH SAVUL – AKŞAM SÖZ VERİP SABAH CAYAN ALASAN ETMEK – RAHATSIZ EDİCİ GÜRÜLTÜ YAPMAK ANSIZIN AVLANMAK – BİRDEN BASILMAK ARIM NAMUSUM – ÇOK AYIP AŞIN AŞINA KAŞIĞIN KAŞIĞINA DENK OLSUN – İŞİN İŞİNE YAŞIN YAŞINA EŞİT OLSUN AZARI KAVAĞI -KÖY İSMİ UZUN BOYLULAR İÇİN SÖYLENİR BANA NECİK – BENİ İLGİLENDİRMEZ BADI BUDU – YOL YORDAM BİLMEZ,PATAVATSIZ BALIK EĞLEMEK – SAZAN BALIĞI PULLARINI TEMİZLEMEK BANBUL GİBİ – TOMBUL BÖRTÜ BÖCÜ – HAŞARAT BUZAĞI BUYDURAN – MART SOĞUKLARI CAMBUL CUMBUL – SUYU ÇOK KATILMIŞ YEMEK ÇELENDEKİ İT GİBİ OTURMAK – BAHÇE DUVARINDA OTURAN KÖPEK GİBİ, CILGI ÇIKMAK – İŞİN TADINI KAÇIRMAK CİNİM KIZDI – ÇOK FENA SİNİRLENDİM ÇILI ÇIRPI – KURU AĞAÇ DALLARI ÇOLUK ÇÖMLEK – ÇOCUKLAR, TORUNLAR DABANLARI YAĞLAMAK – KAÇMAK DELİ Mİ DEPEK Mİ – DELİ Mİ NE DEVRE GİYMEK – TERS GİYMEK DİNİME İMANIMA – YEMİN VERME ANLAMINDA DOMBÜL DANASI – … DUTMAZINA GARMAK – ALTINI TUTAMAMAK EFİL EFİL – SERİN RÜZGAR ELİRDİĞİ YER – ÖNÜNE GELEN YER,RASTGELE,ORDA BURDA ELEEE GAÇ ANAM GAAAÇ – YAPILAN İŞİ ONAYLAMAMA,HAYRET HEYECAN ENİM GUNUM – AÇIKTAN AÇIĞA EYİ GARİ YETER BE – TAMAM ARTIK YETER FETÜR FÜTÜR – NİYETİ BOZUK OLMAK FIRINCI KÜREĞİ GİBİ – DİLİ UZAMAK, ÇOK KONUŞMAK, DEDİKODU YAPMAK FİNNARIN DİBİ – ÇOK UZAK YER FİNDİLİ FİSTAN – HOZAM PÖTÜRDEK,TOKMAK KAÇTI GİBİ ÇOCUK OYUNLARI GAÇ ANAM GAÇ – UZAK DURSUN GAG HAY GAHBECİK – HADİ ORDAN,(SİTEM ETMEK) GANİYAKLI – ZAYIF,GARİBAN,TALİHSİZ KADIN GAP GACAK – MADENİ VEYA PORSELEN MUTFAK EŞYASI GARA GABARCIK – EL ÇARPMAYANIN ELİNDE YARA ÇIKSIN GARA GASBENLİK – BİLE BİLE, GÖZ GÖRE GÖRE, KÖTÜ AMAÇLI GAVZUNUP DURMAK – KAŞINMAK GEDİK KEME – ÖN DİŞİ DÖKÜLMÜŞ ÇOCUK SIÇAN GESİ YUMAK – ÇAMAŞIR YIKAMAK GIDIM GIDIM – AZAR AZAR GILDIR GIÇLI – KEMİKLERİ GÖRÜNEN,ÇOK ZAYIF GİCİMİK OLMAK – ALERJİ YAPAN BİRŞEYDEN DOLAYI AŞINMAK GOCA BİCİKLİ – BÜYÜK GÖĞÜSLÜ GÖBEĞİNE GAN İNMEK – AŞIRI GAYRET GÖSTERMEK GÖK GÖRMEDİK – GÖRMEMİŞ, AÇ GÖZLÜ GÖT GİDİŞTİREN – GEREKSİZ VE BOŞ KONUŞAN GÖZÜNÜ BELERTMEK – ÖFKELİ BAKIŞ GÖZEL GÖPCEK – GÜZEL KADIN HA GAHBE ANALI HA – HAYRET,BUNUDA MI YAPABİLDİN (anlamında) HA GAHBECİK HA – HAYRET, BUNUDA MI YAPABİLDİN (anlamında) HAKIK GİBİ – İYİ KIZARMIŞ HAMDİ BEYİN DELİ AVRAT GİBİ – ÇOK SÜSLENEN HANIMLARA VERİLAN AD HANGİRİ HİNGİRİ – TATLI YARAMAZLIK HAPAZ HAPAZ – AVUÇ DOLUSU HETEMETEYE GETİRMEK- DÜZENBAZLIKLA İŞİ BİTİRMEK HORA GEÇMEK – MAKBULE GEÇMEK HORATA ETMEK – ŞAKA YAPMAK HAY ANAM AZARI KAVAĞI GİBİYMİŞ – UZUN BOYLU OLMAK IÇCAK IÇCAK – SICAK SICAK İÇİNE DAMMAK – SEZİNLEMEK İÇİNE İLİMEK – BİR ŞEYİN İSTEDİĞİ GİBİ OLMASI İÇİ FETÜR FÜTÜR – KISKANÇ, KÖTÜ NİYETLİ İNME İNMEK – BİR TARAFINA FELÇ GELMEK INCIK BONCUK – ZÜCCACİYE MALI İŞGİL MÜŞGÜL – ZORLU İŞLERLE UĞRAŞMAK KEŞİK KEŞİK – SIRA İLE, ARD ARDA KİRKİTİM KIRILDI – HEVESİM KALMADI KİŞT BİLMEZ GAVUR TAVUĞU – LAFDAN ANLAMAZ KÖPEK ENİĞİ – BABASI MAKBUL İNSAN OLMAYAN ÇOCUK MATÇALI MART BUZAĞISI – ZAYIF, HASTALIKLI MIRIĞIN MIRIK DEĞİL – HİÇ KEYFİN YOK,MORALİN BOZUK MÖHRÜ DELİK TAŞ – DİLEKTAŞI NAHA EMİ – DEMEK Kİ,ÖYLEMİ NEÜSTÜMELZEM – BANA NE, ÜZERİME VAZİFE Mİ NETCEN, ÇEKCEN GARİ – BAŞA GELEN ÇEKİLİR NETCALLARIN GELİN – DEDİKODUCU GELİN NEVLİ DNÖMEK – AŞIRI KIZIP, SİNİRLENMEK NURSUZ PİRSİZ – SURATINDAN KÖTÜLÜK AKAN OD’UN OCAĞIN YANSIN – OCAĞIN TÜTSÜN ÖTE BETE – SEBZE MEYVE GİBİ YİYECEKLER PETLEK(PÖRTLEK) GÖZLÜ – ŞİŞ GÖZLÜ,KURBAĞA BAKIŞLI PILI PIRTI – UFAK TEFEK, ÇAPUT, BEZ SAPI SİLİK – KALITESİZ SASAK SUSAK – TADI HOŞ OLMAYAN SERPİN – TAHIL ANBARI, DEPO SITKIM SIYRILDI – KIZDIM, TİKSİNDİM, VAZGEÇTİM SU SULAMAK – TARLA BAHÇE SULAMAK SU YUTGUNU – SUÇUNDAN DOLAYI HİÇ KONUŞMAYAN KİŞİ,SU EMMİŞ YAŞ SÜMANEKE OYNAMAK – GECELEYİN UZAKLARDA ŞİMŞEK ÇAKMASI SÜRMELİ AYŞA – LAKAP ŞEHERLİ – YALVAÇLILARIN BİZ AKŞEHİRLİLER İÇİN KULLANDIĞI SIFAT ŞİRİL ŞİPİT – SIRILSIKLAM ŞİDDAK GİBİ – ÇOK KISA (kısacık) TERLE KUZUM TERLE TERLEMEZSEN PARLA – ÇALIŞ ASLANIM ÇALIŞ (Boşuna uğraş verme) UÇKURUNA DÜŞKÜN – HOVARDA,ÇAPKIN UVUNUP GİTMEK – DARBE ALAN BİRİNİN ACIYLA KIVRANMASI ÜMMÜ DERYA – BİTMEZ TÜKENMEZ,DENİZ DERYA VAY GAHBECİK VAY – HAYRETSİN YANİ (demek için kullanılır) VILIK VIRTIK – GELİŞİ GÜZEL, YIRTIK PIRTIK YAĞRI AĞRIMAK – KÜREK KEMİKLERİ ARASI AĞRIMAK |
AKŞEHİRDE İLENMELER (BEDDUA) VE YAKINMALAR ANNI ŞAKINDAN VURULACASINA – SİLAHLA ANLINDAN VURULMAK ANSIZIN AVLANASICA – BEKLENMEDİK BİR ANDA ÖLMEK,, AZMAZ OLACAKTI, YANLIŞ OLMUŞ BAŞCAAZI GÜLMEYESİCE – MUTLU OLMA, BAHTSIZ OL BİR YIL BİR YANI BiR YIL ÖBÜR YANI ÇÜRÜYESİCE – YATALAK HASTA OLAMAK BOYNU DUVAR ALTINDA KALASICA – ÖLMEK, KAZA GEÇİRMEK BUBA ÇIKASICA – BEĞENMEME,KÖTÜLEME COMBALAK KILMAK – TAKLA ATMAK ÇAT ÇATLA DA ÇATIRENGİNE GİT-YAPTIĞIN İŞTEN ÖTÜRÜ UTANCAK DURUMA DÜŞ ÇATI RENGİNE UĞRAYASICA -YAPTIĞIN İŞTEN ÖTÜRÜ UTANCAK DURUMADÜŞMEK ÇEKEN DAMARIN ÜZÜLSÜN – HUYUN KİME ÇEKTİYSE, ÇEKMEZ OLAYDI ÇUKURUNDA ÇATLAYACASICA – DOĞURMADAN, ANNE KARNINDA ÖLMEK DAR SOKAKLARDA BOL BIÇAKLARA GELESİCE – SENİ ÖLDÜRSÜNLER (BEDDUA) DİLİN DAMAĞIN YAPIŞSIN – SUSUZ KAL,SUSUZLUKTAN YAN EVİNDE BAYKUŞLAR TÜNEYESİCE – EVİNDE HERKES ÖLSÜN.YOK OLSUN (BEDDUA) EŞEĞIN KUYRUĞUNU KALABALIKTA KESMEYECEKSIN KIMI UZUN DER KIMI KISA. GAHBE GASIĞINDA GAYNAMIŞ – BABASI BELLİ OLMAYAN ÇOCUK GAHROLASICA – KÖTÜLÜK GÖRESİCE GAVAK GİBİ DEVRİLECESİNE – ÖLÜP BOYLU BOYUNCA YATMAK GELMEZ GOMAZ OLASICA – GELDİN KÖTÜLÜK GETİDİN (BEDDUA) GELiN ATA BiNMiS GOR KIMIN KAPISINA GILIĞIN ELERE GELSİN EMİ – KENDİNİ BEĞENMİŞ KİŞİLERE SÖYLENEN, KEM SÖZ GÖZ OTUNA VERESİCENE – KÖR OLMAK GÜN GÖRMEYESİCE – BAHTSIZ OLMAK GUZU GİBİ MELETMEZSEM – YALVARTMAK GUŞ GUYRUĞU ÇIKARTASICA – HASTA OL,(BEDDUA) HAYRINI GÖRMEYECESİNE – FAYDA SAĞLYAMAMAK KAPILARDA ÖLÜSÜ KALASICA – CENAZESİ GELMEK KİŞT BİLMEZ GAVUR TAVUĞU – LAFDAN ANLAMAZ KÖPEK ENİĞİ – BABASI MAKBUL İNSAN OLMAYAN ÇOCUK MATÇALI MART BUZAĞISI – ZAYIF, HASTALIKLI NEMNE ŞEKİL OLASICA – FELÇ GEÇİRMEK OCAĞI KÖR GALASICA – EVİN KAPANSIN,AİLEN YOK OLSUN OD’ UN OCAĞIN YANSIN – EVİN BARKIN İŞYERİN YANSIN BATSIN ÖRF GİBİ YARA ÇIKARSIN KÖRÜK GİBİ SOLUSUN – DERMANSIZ HASTALIĞA DÜŞ PAT PATLAYASICA – ÖL,GEBER (BEDDUA) ŞİŞE GALASICA – ÖLÜNCE KİMSENİN GÖRMEMESİ SÜRÜM SÜRÜM SÜRÜNESİCE – SIKINTI ÇEKİP ZULÜM GÖRMEK TAHTAYA GELESİCE – ÖLÜP TENEŞİR TAHTASINDA YIKANMAK,(BEDDUA) TENEŞİRE GELESİCE – ÖLÜP TENEŞİR TAHTASINDA YIKANMAK,(BEDDUA) YANI GARA ÇIKASICA – ÖL ANLAMINDA (BEDDUA) YEDIĞI BAYAT YATTIĞI HAYAT YEN YANI YERE GELESİCE – ÖLMEK,MEZARA GÖMÜLMEK YERE BATASICA – YOK OL, ÖLÜP MEZARA GİR YURDUN YUVAN DAĞILSIN – EVİNE KÖTÜLÜKLER GELSİN,HUZURUN BOZULSUN. YANIGARA – KÜÇÜMSEYİCİ, BEĞENMEME, YELE YELE – KOŞTURA KOŞTURA YENLİ ÇALI – YERİNDE DURAMAYAN,HAREKETLİ YETER GARİ – YETSİN ARTIK, BAŞIM ŞİŞTİ YAT PETLE – UYU ARTIK ZANBUR ZUNBUR – YÖNÜ BELLİ OLMAYAN DELİ RÜZGAR ZEL ZEVAL – SAF BÖN ZEY GAVAL – UZUN BOYLU, APTAL KİMSE ZERE CANIM – ZİRAA CANIM ZIDDI PİRİME GİTMEK – ANLAŞAMAMAK,SİNİR OLMAK ZIRAVUT – UZUN BOYLU ZİNALIK YAPMA – TERBİYESİZLİK YAPMA ZÖM ZÖM – BOŞ BOŞ DOLAŞMAK ZÖV ZÖV – AMAÇSIZ DOLAŞMAK DAĞA ÇIKTIM AYISI VAR KURDU VAR OVAYA İNDIM OSMANLININ DORDU VAR OĞLUMA VARDIM Bİ YAD KIZIMA VARDIM Bİ YAD FERYAD ALLAHIM FERYAD MUSTAFA ÖZBEY in anlatımıyla eski bayramlar. (N geNizden okuncak) Mustafa Özbey e teşekkür ederim. https://www.facebook.com/groups/143014083093162/user/1600566924/ |
BİZE ÖZGÜ ATA SÖZLERİMİZ ABSARI MELLES KÜRTKÖYÜ GÜRNES KİMSE KİMSENİN HALİNİ BİLMEZ. ADAM OLMAYACAK KÖPEK, SABAHA KADAR ÜRER. AĞACA ÇIKAN KEÇİNİN, AĞACA ÇIKAN OĞLAĞI OLUR. AĞANIN MALI ÇIKAR, UŞAĞIN CANI. AĞIR TAŞI EL KALDIRIR YENLİ TAŞI YEL ALIR GİDER. ALTIN, TOPRAĞIN YÜZÜNDEDİR. ANAMIN YEDİĞİ AŞ DEĞİL BABAMIN GİYDİYİ KUMAŞ DEĞİL. ANNEANNEM SÖYLER SALLANMA SARIMSAK SAPIN BELLİ SALLANMA İNCİR AĞACI KÖKÜN BELLİ AZAN İLAN(YILAN) BAŞINI YER. AZMAZ OLACAKTI, YANLIŞ OLMUŞ. BİR TOHUMDUR AMA BİTMEDİ ŞU ZÜĞÜRTLÜK BAŞA BELA KOVDUM AMA GİİTMEDİ DAGA CİKTİM AYİSİ VAR KURDU VAR OVAYA İNDİM OSMANLİNİN DORDU VAR. DİLİM ET DİŞİM KEMİK OLSUN. YÜZBİN GAVUR DİNİME DÖNSÜN DİSİNDAN BAKDİM YESİL TURBE İCİNE GİRDİM ESTAGFURULLAH TÖVBE. DEVENİN ÜSTÜNDE GUDUZ DALAR MI, DALAR. DOMBÜL DANASI DÜĞÜN EVİNDE DEVE VAR, DOYMAZSAN EVE VAR. EĞİL OCAĞINA, YALVAR BUCAĞINA. EL KADAR KINAN VARSA GİT ERBABINA (USTASINA) YAKTIR. ELİN ERİNE BAKTIM ERİME MUM OLDUM , ELİİN EVİNE BAKTIM EVİME MUM OLDUM. EŞEĞİN KUYRUĞUNU KALABALIKTA KESMEYECEKSİN KİMİİ UZUN DER KİMİ KISA. GELİN ATA BİNMİS GÖR KİMİN KAPİYA. GISMETSİZ KÖPEĞİ, GURBAN BAYRAMINDA UYKU DUTARMIŞ. GİYİNİVER HANIM OL,SOYUNUVER ARAP OL. HEM EVİNİN HİZMETCİSİ OL,HEM DE SÜSLENİP HANIMI OL. HALİNE BAKMAZ, HARIM DUVAR ATLAR. HAZIRA HASANDAGI DAYANMAZ. HEM ET YUMAĞI BÜYÜTÜP HEM İP YUMAĞIMI ÖRECEKSİN. İŞGİLLİ BÜZÜK TİNGİLDER. KAZLA TAVUK YARIŞMIŞ, AĞZI YÜZÜ BURUŞMUŞ. KEÇİNİN UYUZU, SUYU BUNARIN GÖZÜNDEN İÇER. KISMETSİZ KÖPEĞİ KURBAN BAYRAMDA UYKU TUTARMIŞ. KÖPEK GÜMÜŞ HALKAYI NE BİLSİN,TİNGİLDERKEN DÜŞÜRÜR. NAHA EVİNE BUĞDAY YAĞSİNDA FARESİDE BEN OLAYIM. OGLUMA VARDİM Bİ YAD KİZİMA VARDİM Bİ YAD FERYAD ALLAHİM FERYAD. OTURUNCA KÖŞEYE YATTIN MI DÖŞEĞE YAKIŞACAN. ÖKESE DÜĞÜN MÜ VAR. ÖLÜRSEN YER BEĞENSİN KALIRSAN EL BEĞENSİN. TESTİCİ SUYU KENDİ ÇANAĞINDAN İÇER. SALLANMA SARIMSAK SAPIN BELLİ SALLANMA İNCİR AĞACI KÖKÜN BELLİ SEN Bİ GARİP ÇİNGENESİN NEYLEN GÜMÜŞLÜ ZURNAYI. SİN KILICI SIYIRDI KOZAĞACA KANDİL ASTI ŞİDDAK GİBİ( KISA ANLAMINDA SÖYLENİR) YAD KİZİMA VARDİM Bİ YAD FERYAD ALLAHİM FERYAD YAPTIĞIN BANAYSA ÖĞRENDİĞİN KENDİNE. YEDİĞİ BAYAT YATTIĞI HAYAT. YÜZBİN GAVUR DİNİME DÖNSÜN.
SADECE AKŞEHİRDE DUYABİLECEĞİNİZ ALİMDUDU
AKŞEHİRDE KULLANILAN HAFTANIN GÜNLERİ Pazartesi – Aralık |
Değerli hemşerimiz Sami Çetmeli, dizelerinde yıllar öncesindeki Akşehir’i ve deyimlerimizi,çocukluğumuzu ne güzel anlatmış.
Bu dizeleri sizlerle paylaşmak istedim.
Ç O C U K L U Ğ U M
Elli yıl hatıramda çocukluğum yaşıyor
Rüyalarıma kadar AKŞEHİR’i taşıyor
Ulu çınarlar olan İmaret, Öksürük Taş
Tarihi değerimiz Taş Medrede, Kesikbaş
Soğanlı, Hıdır Dede, Zindan Babamız Vardı
O yağlı Dede’mizde her gece mum yanardı
Yakındı Atsız, Melles, Elevres, Engilli’si
Boduğu güdemezdi köylümün singillisi
Simgeleşen Alişan, Kabakçı Şali vardı
Çil Yakup, Deli Bekir ayrı neşe saçardı
Deşduvan Dilaver’den korkar meded umardık
Hıdırlık, Kerpiç’te soğuk demez toplardık
Tekke’nin dağlarından kar merkeple gelirdi
Testereyle kesilir, pekmez yenirdi
Dağdan kızılcık, göğem, alıç, ahlat toplardık
Termiye, erik kakı cebimizde saklardık
Kış günleri sıralar yarenleri olurdu
Fincan cezası için tek ayak durulurdu
Kardan kapanlar için damları hep kürüdük
Her bahar azık yapıp Marif’e dek yürürdük
Bi hapaz erik için çelenlerde koşardık
Tesbih şekeri alır, macun ile coşardık
Söğütten düdük yapar, aşık üter kaynardık
Kurşun asker arardık, toprak bilya yapardık
Aniğe kurşun döker, tilleyip satardık
Kağnıdan karpuz alır, ya da başak yapardık
Yaylı kıçına biner, gımçı ile hoplardık
Çelik, çubuk, met oynar adımlayıp sayardık
Buz tutan bayırlardan çantamızla kayardık
Yağmur gelini yapar, su döktürür hoplardık
Kapı kapı dolaşır, bulgurla yağ toplardık
El el üstü, sekseci, belli gruplar vardık
Hamam kızdı, birdirbir, uzuneşek oynardık
Takma ayaklı cambaz, palyoçosu olurdu
Her gün başka oyunla haftalarca dururdu
Gündelik gizlencilik elbisemiz olurdu
Lunaparklar sadece bayramda kurulurdu
Mahalle fırınımız çalı çırpı yakardı
Anamız çokça ekmek, yağlı guşlu yapardı
Su içtik kuyulardan helke denen kaplardan
Hatırlarım dün gibi çeşitli lakaplardan
Ofguzumlar, Vakvaklar, Cinimamlar, Mırçıklar
Takkasız, Lapadaklar, Zuluklarla Gıcıklar
Hopballalar, Beddeler, Bir de Bitbitdaneler
Bokamasmazlar da var dahası neler neler
Şalvar ve Çar, bürüde, bindallıydı geyimler
Akşehir’den çıkardı şivesiz çok deyimler
Nenesin emmin çarı, len Bodi gel len gari
Tısma Tızık, matcalı teyin gibi goş bari
Ha gari de len goçum, bi hapaz düyü gapgel
Gözünü belerdiver, şaplak atma gorkar el
Aşanede gusane, iliman ver irafdan
Hocaya edik geti, dua belle Musaf’dan
Nimeteye su doldu, havruz goy ötüreğe
Buban tembihlediydi esiran getir diye
Helkeyle tokuç bulda, esbabları yuyalım
Güzel bi türkü çığır, gulak verip duyalım
İcicik güldürdüysem otur yanı başıma
Eğlenib de su gatma, galeteli aşıma
Sizler ile birlikte kırk yıl evvel vardım
Alınıp darılma yok ben gerçeği aktardım
Hatıralar üstüne çok yarenlik edildi
Daha daha yaz diye eskilere gidildi
Çayda atlatma taşı, hamam da göbek taşı
Köşe binek taşı, meydanda dibek taşı
Mescitte ezan taşı, camilerde musalla
Çok şeyimiz taştandı değirmenler mesela
Tekne çitne senitler sofa hanay taraba
Kaşık tokuç nalinler tahtadandı araba
Toprak damlarda idi delikli bunarılar
Bunarıyı tıkardı bazı yerde arılar
Tekke’den başlayan çay evamıza akardı
Çok yağmurda sel gelir ahalimiz bakardı
Zahire hırtlak heyar kağnıyla çekilirdi
Kaya tuzu Konya’dan develerle gelirdi
Buz dolabı bilmezdik sırça küp testi vardı
Anam et kururtarak kışın herse yapardı
İlk radyonun içinde ufak insan arardık
Nasıl sığmışlar diye büyüklere sorardık
İbrik leğen üstünde yeşil sabun olurdu
Çamaşıra sadece kil, kül, çivit konurdu
Köylümüz şepit yerdi göçmenimiz gözleme
Kışın mangalda yaptık pateleri közleme
Kupa, sülük, yakıydı ilacımız ağrıya
Sakız, soğan konurdu işlemeyen yaraya
Nane, kekik, zencefil, afyondu ilacımız
Kinin ve nevruzunla dinerdi her acımız
İstasyon ve çarşıda parke taşı lüküstü
Taşıtlar at araba, iş gücü hep öküzdü
Sığırlardan sürümüz, çoban Ali’miz vardı
Doğan buzağıları bahşiş için sırtlardı
Arşıncı Fistan Metin iyi top vurucuydu
Belan Orhan Totiri futbolda kurucuydu
Tornacı Niyazi’ydi en çok uğrak yerimiz
Kaytan iple fıççalar yarmaktı hünerimiz
Sapanla kuş avlardık ağaç ağaç gezerek
Oniki taş oynardık oturup yer çizerek
Horazavlıyı taşlar, sıçana fak kurardık
Körsü yuvası bozar teyinleri yorardık
İlkbaharda menevşe kara gavuk toplardık
Yeni eren meyveyi, bosdanı biz yoklardık
Ekmek şeker karneyle para kıttı kıtlıktı
O günkü fabrikalar Sümerbank kaputluktu
Yüz paraya alırdı büyükler cigarayı
Unutmadım macuna verdiğim on parayı
Helva seksen kuruştu cıvığı tahanlısı
Kırk kuruştu kebabın birbuçuk sahanlısı
Kırk paraydı yumurta tavuk iki liraya
Kölemeni bedava karpuzlar yüz paraya
Akşehir’den Arife, Dudu ile Minciye
Beşibirlik isterdi, rağbet yoktu inciye
O zamanlar ilenme hem ne şekil olurdu
Elalem hendeşini teztezine bulurdu
Yayan yapıldak basma, gal ciciba nalinle
Çatma gara gasbenlik, şu sinecen halinle
Anısızın avlanasın nuzulların pek olsun
Çatırengine gidde, mezerine bok dolsun
Tatlısı acısıyla şükür yılları deldik
Gençliğe örnek olsun, nerden nereye geldik
Sami Çetmeli
A K Ş E H İ R Ş İ V E S İ İ L E K O N U Ş M A L A R
Aleh horazavlı vuran güdük deşduvanda fos çıkmadı, baksaane hincide körsüye hıltar dakıp hırtlak tarlasına getiriyo.
Anah cıkla cıkla yidiğim herseden börüme bi sancı saplandı.
Arif abanın fırına aşamdan herse vurduk zabası emmin geldiydi besbelli unudagoduk.
Bak bi goçum zerdeliye salıngaç gurup sallanırken keşik keşik dalımı sümsükledilerde nemneşekil oldum.
Bak bi len hacı emmin yaylıdan eledip durur, varıve de ge gamçısını sorcek ellam.
Delen gari hevlüvela dalımdan sıkı dutun, berinarı ebişde ümüğümü daraltma.
Ee gari sen bilin cicaba, gıcılı bükme yapdırmadan yalıguşları getime.
Elee gaç anam gaç ne bu irezillik ele güne garşı cedid yeni değirmih yeldirmeyi müsdamel panduflayla geyib garabasbenlik zerzebil etmiş.
Gaç anam gaç bokoğlu boklar çelene çıkıb şevteliye dadanmış yolmuşlar ardından fişgelegleri tosbaların depesine püsünen dikeldib susaya cizelemişler.
Gag hey gahbecik bi yunda ge freng göneğe mayıs çalınmış haranıda çitile helkede durulada paklansın nenecen yeni mintanı.
Gelen gari yanıgara çıkası matçalı, sıracalı gibi dikelme saane, sin de bi yere çömde senden işgenlenmesinler.
Get hey besmelesiz saçında sirken var gibi gavzınub durma da gire günü bunarı zıvasından cayki bu ayazda uyuyup galma.
Gıı bakhele şu gıyırık dölüne harım harım duvarından anacıma çıkıp sotak gösteriyo, goma ardına dolanda hetemeteye getirib sıfatına şaplağı indirelim.
Go len gari velesbidi icikde ben sürüb vord vorduyla yavukluma caka satcem.
Goma len boduğa, bücüklere hoode, camızın biciklerini üleşemeyib süscekler.
Halen gari buban gabızı söküp yüzüne güler amel oldu.Badı badı durmada teyin gibi seyirdip havruzu gabda ge.
Hayvah yen yanı yere gelip buba çıkasıcalar eşgare aşne fişne edip dümbüldüdü olmuşlar baksane elalem keşlerinden gülüb gavleşiyo.
Melen gari nimetinin ülüğünden bi su hörbülded de afaganın yatışsın.
Naha emi alnı şakından vurulup ansızın avlanasıca zina, sünteri göd cebimden çıkarıp bülüşlerini gıram.
Tıs omarla hongur ibram hacelinin gıyneşik gapısından gırnablı bambılı saldılar.
Yi len gari paketlerle gölleyi guşaneyle aşenede börbürdüm.
( EVİN BAHÇEYE BAKAN ODASININ ) KÖŞK CAMINDAN İZİNSİZ BAHÇEYE GİRMİŞ ÇOCUKLARI GÖREN AŞA ABANIN SERZENİŞLERİ
Eleeee bu çocuklar kimin anam.
Çocuklarrrr ansızın avlanın emi.
Demin çelende metleyip durdunuz, şimdi ağaçda teyin gibi çekişip duruyorsunuz.
Yeter inin ağeçdan, deşileceksiniz.
Eşşek sıpalari annaç taki gapıyı gıyneştırın goyunlar gaçcek.
Dikkat edin o ev eski, bunarı depenize düşcek şimdi.
Esiranı gapıp, keliği ayağıma geçirip gelcem, kim alcak sizi elimden.
Yavrum marpucu fişkirdatıp durma topla göpçüye goyuver aslanım.
Bunlar büsbütün okuntulu hay anam.
Pek bi inez bunlar, yunmadıklar zeyinsizler , ıngırazlıdır hepsi.
Kesin anaları gezentedir bunların.
Biraz ığransanız gooşular govalayalım şu itleri.
Bak demin silkeledim erikleri, peşgirin içine goydum, ordan yiyin.
Ne naşal çocuklarmışsınız kiminiz kimseniz sabınız yokmu sizin.
Dadandınız bizim ağeçlere bırak olum o sünteri bırak cam çerçeve goymadınız maallede.
Bak gelin, size yeregeçen vereyim şirneme singilli sarı gafa şaplaa yersin.
Akşehir şivesi ile bir hikaye: AKŞEHİR’DE BİR GÜN
Gire günü anaları gesi yurken bir araya gelen çocuklar. Çelenden metleyip giravetin altında ki galeteleri dermeğe evzinirken annaçlarında deşduvanı görünce yerlerinden ığranamadılar.
Çocukların alasanına tızıktıran ebesi:
“Naha yen yanın yere gelsin, ne isten şuncacık veletlerden, nenesin onlar senin yoşuk galetelerini” diye ünledi.
Elinde çöteyle çocukları kovalayan deşduvan nezelmiş göyneğini çilpilere taktırıp yırtınca iyice nevli döndü. Yerden şeplek bir daş alıp çocuklara atmaya yeltendi. Terden şipit olmuş çocuklar gıynaşık bahçe gapısından çıkıp ebelerinin ardına saklandılar.
Çocukların ebesi de yerden bi hapaz daş alıp öbür elindeki gesi tokucıyla deşduvanın annecine dineldi.
Deşduvan:
“Bak bunlar garagasbenlik bana hep kerzine kerzine yapıyarlar. Benez gene gelirlerse beni zılla deli edecekler. Buba çıkasıca veletlerini al götür.”
Çocukları eve götüren ebeleri aşanede çitnenin üzerindeki yağır gibi olmuş ziniye yaptığı yağlı guşlulardan goyup:
“Hersizlik etmeyin herkes semini keşikle yesin.” dedi.
Çocuklardan gücçüğü:
“ Nene bene velespit alcan mı? diye sordu.
Nenesi:
“Buban zöv zöv gezer enim gunum matah bir şey yapmış gibi gelip dombey danası gibi oturacağına şeytan pampırını o alsın.”dedi. Diğer çocuk: “Nene bu yağlı guşlular nemneşekil olmuş, ben akıtma isterim” deyince nenesinin iyice nevli döndü.
“Sus len matcalı bücük bücük gonuşma al şu peşkirle havruzu helaya goy, nimeteye de su doldur getir. Ganıyaklı anan sizin için emenir amma yaranamaz. Çabuk gidin zıbarın.”
Küpüş gibi olmuş yunmuş gesileri getiren anaları:
“Biraz baduk buduk yıkandı emme aralık bilemedin dernek gününe gadar idare eder.” dedi…:)
Eczacı AHMET SARI ya teşekkürler.
A H F A İ K A H
Akşehirde yaşayan unutulmaz simalardan..”DELİ FAİK”
Deliliği elbiselerinin yırtıklığı, uzun ve kirli saçı, sakalı, kimsesizliği, garipliği, yalnızlığı mıydı bilinmez. Her kış olduğu gibi bu Aralık ayının karında, gündüzün sıfırın altındaki soğuğunda, ayazında, güvercinlerin çatılarda donup öldüğü bu kış ayında Akşehir’in hangi soğuk caddesinde kıvrılarak yatacak, hangi lokantacının acıyarak verdiği sıcacık bir çorbayı içecekti Deli Faik.
Bu sabah da her sabah olduğu gibi İmaret Camii’nin önündeydi Deli Faik. Her gün olduğu gibi bugün de Çay Mahallesi’nden gelecek Sadi Beyi bekliyordu.
İşte, Sadi Bey’de geliyordu.
Faik ileriden Sadi Bey’i görmüş, yanına doğru koşarak:
—Ağabey, ağabey. Diyordu.
Deli Faik’in her zaman olduğu gibi yine sırtında yırtık bir ceket, bilmem, kimin verdiği paçaları yırtık kısa bir pantolon, karın yirmi santim olduğu Aralık soğuğunda ayağında yazlık ayakkabılar vardı.
Sadi Bey:
—Buyur Faik! Dedi. Buyur.
Aslında onun ne istediğini biliyordu ya…
— Ağabey bir sigara, bir sigara…
Sigarayı uzattı, Faik soğuktan mosmor olmuş üşüyen elleriyle paketten bir sigara çekti.
Sadi Bey üzülmüştü haline… Yeni açtığı sigara paketi ile kibritini de verdi.
Faik:
—Sağ ol ağabey, sağ ol. Diyordu.
Yine iki büklüm bir halde, yazlık ayakkabılarıyla karlara basarak yürüyordu.
Sadi Bey diğer gün giymediği bir pantolonu, kışlık bir çift ayakkabıyı verdi, vermesine ya Faik bu kimseye zararı dokunmasa da onca kalabalığın içinde yalnızlığı seçmişti, âlem ona “ deli” demişti ya elbiselerini neden yırttığını bilen çıkmamıştı; “ deliydi” ya…
Herkesin aklını beğenmese çatlayıp öleceği bu âlemde o kendine, kendince deliliği seçmişti ya acaba o akıllı da âlem mi deliydi bilinmez…
O günün akşamında yine Sadi Bey Çay Mahallesi’ndeki evine yol alacaktı. Gözleri Faik’i aradı. Faik uzaktan göründü. Soğuktan, eli, yüzü mosmor olmuştu.
—Sadi Ağabey. Dedi. Sadi Ağabey…
Sadi yine sigara paketine uzandı, Faik uzattığı sigarayı yaktı.
Cebinden on lira çıkarttı, Faik’e uzattı, uzattı ya Faik’in Sadi’nin elini iteklemesiyle karşılaştı. Parayı kabul etmemişti.
Sadi hızlı adımlarla Çay Mahallesi’ndeki evine doğru yol alıyor; İmaret Camii’nde akşam ezanı okunuyordu. Şehir akşamın karanlığına bürünüyor, yorgun insanlar hızlı adımlarla yürümüyor, adeta koşuyorlardı… ve Faik karanlığın içinden, yalnızlığından yavaş yavaş yağın karın altından İmaret Camii’nin önünden Hıdırlığa doğru yol alıyordu.
Sadi Bey’in o günün sabahında yine gözleri Deli Faik ‘i aradı. Acaba bugün nereden karşısına çıkacaktı. İmaret Camii’nin içinden mi, Bakkal Fazıl’ın dükkânının önünden mi, yoksa bu civarda yıkılmaya yüz tutmuş virane bir evde kaldığı söyleniyordu ya oralardan mı çıkıp karşısına gelecek, sigara isteyecekti.
Arayan gözlerle İmaret Camii’ne doğru, sonra Bakkal Fazıl’ın dükkânının önüne, Akşehir Çayı’nın aktığı köprü civarlarına, Kızılay Aş Evi’ne, Cumhuriyet İlkokulu’nun önüne baktı. Yoktu. Faik yoktu işte… Üstelik sigarasını da hazırlamıştı, hazırlamasına ya yoktu işte yok…
Herkesin deli diyerek kaçtığı, sevmediği, çok insanın ise acıyarak baktığı Faik’i sevmişti…
Akşehir’e kış tüm sevimsizliğiyle gelmiş, lapa lapa kar yağıyordu. Her Aralık ayı geldiğinde, her kar yağışında ise Sadi Bey Faik‘i hatırlıyordu…
Yine mevsimin yağan karında Nasreddin Hoca Mezarlığının önünden geçerken Sadi Bey yıllar öncesinden Akşehir’de soğuktan donarak ölen Faik‘i hatırladı. O kış Faik’i mezarına defnederken, gözlerinden yaşlar dökülmüştü. “Faik, demişti, ah Faik ah!”….Sami BAŞAR